Do bị vỡ kế hoạch chị T.Hằng (35 tuổi, Btv đà TH ) có thai lần thứ ba, do công áp lực công việc và việc sinh con không nằm trong kế hoạch mà chị thì không nỡ bỏ đứa bé. Chính những điều này làm tinh thần chị không ổn địnnh hơn 4 tháng thai kỳ trôi qua, chị gần như sống chung với tâm sinh lý bị rối loạn. Một buổi tối, chị đau bụng, được đưa vào bệnh viện (BV) cấp cứu thì phát hiện thai nhi gần 5 tháng tuổi đã chết lưu.
Trường hợp vỡ kế hoạch, nhiều phụ nữ bị căng thẳng nhưng không phải ai cũng bị như chị H nhưng khi mang thai chị H có thể do suy nghĩ nhiều, áp lực công việc nhiều, bản thân bị đè nặng về mặt tâm lý nên mặc dù chị có cố gắng dưỡng thai nhưng tinh thần không thoải mái và điều ngoài ý muốn đã xảy ra đến với chị.
Nội tiết tố thay đổi
Sau khi thực hiện việc lấy thai chết lưu cho chị H, các bác sĩ (BS) khuyên chị H nên đến BV gặp các BS tâm lý để được tư vấn và chữa trị do bị rối loạn tâm thần trước đó vì nếu không sớ
m chữa trị sẽ có thể dẫn đến việc tâm sinh lý không được hồi phục như trước (bị trầm cảm, hoảng sợ ...) hoặc nặng hơn là bị tâm thần.
Theo tư vấn của ThS-BS Nguyễn Ngọc Quang, Giám đốc Trung tâm Giám định pháp y tâm thần TPHCM : “Rối loạn tâm thần trong thai kỳ là một quá trình biến đổi sinh lý, sinh hóa phức tạp diễn ra ở cơ thể người mẹ, xuất hiện một số bệnh lý tâm thần với các mức độ khác nhau. Nguyên nhân của rối loạn tâm thần có thể do yếu tố sinh học, xã hội hoặc di truyền”.
Yếu tố sinh học bao gồm sự thay đổi các nội tiết tố liên quan đến thai nhi như hormone estrogen, progesteron, HCG; sự gia tăng bài tiết hormone tuyến yên, tuyến giáp, tuyến cận giáp, buồng trứng… Yếu tố xã hội như mang thai ngoài ý muốn, đời sống khó khăn về vật chất và tinh thần, bị nhiễm trùng, nhiễm độc, can thiệp sản khoa trong thai kỳ. Một số khác bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền. Tổng hợp các yếu tố này gây ra stress và nặng hơn là các rối loạn tâm thần.
Những ảnh hưởng đối với thai kỳ.
Theo BS Quang, các dạng rối loạn tâm thần khác nhau sẽ ảnh hưởng đến thai kỳ khác nhau: “Ví dụ rối loạn stress cấp và trường diễn sẽ khiến người bệnh dễ giận dữ, mạch nhanh, thở mạnh, co thắt cơ - đối với các cơ vùng xương chậu và tử cung sẽ gây ra cơn gò khiến thai dễ sẩy trong 3 tháng đầu hoặc sinh non ở 3 tháng cuối. Rối loạn stress sau sang chấn (PTSD - có tỉ lệ mắc ở thai phụ là 3,5%) có thể khiến thai lạc chỗ (thai ngoài tử cung), nôn nhiều, sẩy thai hoặc chuyển dạ sớm.
Các hiện tượng này có thể được giải thích bởi sự ảnh hưởng của tâm lý lên vùng dưới đồi của vỏ não, tác động đến tuyến yên, hệ nội tiết, hệ thống miễn dịch, hệ thống dẫn truyền mạch máu… Sự rối loạn này, nhất là về nội tiết có thể khiến thai lạc chỗ nếu bị tác động trong giai đoạn đầu đậu thai hoặc làm sẩy thai ở giai đoạn sau. Cơ chế này cũng dễ làm rối loạn hệ tiêu hóa gây ra rối loạn ăn uống ở một số thai phụ, bao gồm chán ăn, ăn vô độ hoặc xen kẽ cả hai, làm nguy cơ sẩy thai tăng gấp đôi, thai nhẹ ký hoặc bà mẹ bị đái tháo đường”.
Trầm cảm cũng hay gặp ở thai phụ (chiếm đến 13%-20%), tùy vào mức độ sẽ làm tăng nguy cơ sẩy thai, chảy máu trong thai kỳ và cuộc sinh, gia tăng nguy cơ sinh mổ. Rối loạn hoảng loạn có thể dẫn tới nguy cơ đa ối, thiếu máu; rối loạn lưỡng cực pha hưng cảm khiến các thai phụ gia tăng hoạt động tình dục và thể lực quá mức, thậm chí lạm dụng ma túy nên cũng tác động xấu đến thai kỳ.
Sự chăm sóc của người thân là tốt nhất.
| Cần tránh stress cho trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm Stress sẽ khiến cơ thể tiết ra andrenalin, gây ra sự co thắt các mạch máu trong cơ thể, bao gồm cả tử cung và có thể trở thành nguyên nhân khiến thụ tinh ống nghiệm thất bại, ThS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Phó Giám đốc BV Từ Dũ đưa ra lời khuyên vàng "Cần có sự vận động nhẹ nhàng, sinh hoạt, làm việc bình thường sau khi thực hiện thụ tinh. Trong giai đoạn sau chuyển phôi và chờ 2 tuần để thử thai, một số phụ nữ lo lắng việc điều trị thất bại nên nằm một chỗ, không dám làm việc, đi lại vì sợ sẩy thai và điều này cũng rất dễ gây stress" |
BS Thông khuyên: “Nếu công việc quá căng thẳng, thai phụ nên nghỉ trước ngày sinh 1 tháng để phòng tránh các nguy cơ cuối thai kỳ và trong cuộc sinh. Stress lúc sắp sinh có thể gây rối loạn cơ gò, đình trệ cuộc chuyển dạ và khiến ca sinh trở nên khó khăn hơn, nguy cơ tai biến cao hơn” - .
Khi gặp phải các triệu chứng như mất ngủ, chán nản, buồn rầu, hoảng loạn… hay các bất thường về tâm thần khác, thai phụ nên tìm đến BS chuyên khoa để được điều trị sớm. Lời khuyên vàng của các BS chuyên khoa: "để phòng tránh stress và rối loạn tâm thần trong thai kỳ, người thân, nhất là chồng nên có sự gần gũi, nâng đỡ tinh thần của thai phụ. Nên khám thai thường xuyên để kịp thời nhận được sự tư vấn khi có các bất ổn về thể chất lẫn tinh thần.
